Hầu hết các trường hợp bùng phát bệnh dại là qua vết cắn, liếm của động vật bị dại trên vùng da bị nhiễm bệnh, và đôi khi do tiếp xúc (như hít phải khí dung hoặc cấy ghép mô mới nhiễm bệnh). Một khi bệnh dại xảy ra, cả động vật và con người sẽ gây tử vong gần như 100%. Ở Việt Nam, bệnh dại phổ biến ở nhiều nơi, nguồn lây chính từ 96% -97% là chó, tiếp đến là mèo 3% -4%. Bệnh lây lan chủ yếu qua vết cắn hoặc vết cào, liếm của động vật bị dại trên vùng da bị tổn thương. Bạn hãy tham khảo bài viết của chúng tôi để có biện phòng ngừa bệnh dại kịp thời nhé!
Mục lục
Bệnh Dại là bệnh gì ?
Dại là bệnh nhiễm vi rút cấp tính (Rhabdovirus) của hệ thống thần kinh trung ương từ động vật lây sang người bởi chất tiết, thông thường là nước bọt bị nhiễm vi rút dại. Hầu hết các trường hợp phơi nhiễm với bệnh dại đều qua vết cắn, vết liếm của động vật mắc bệnh dại, đôi khi có thể bị nhiễm qua đường tiếp xúc như hít phải khí dung hoặc ghép tạng bị nhiễm vi rút dại.
Thời kỳ ủ bệnh
Thường thời gian ủ bệnh dại ở người từ 2-8 tuần. Có thể ngắn khoảng 10 ngày hoặc dài trên một năm hoặc hai năm. Thời gian ủ bệnh phụ thuộc vào số lượng vi rút xâm nhập vào cơ thể. Sự nặng nhẹ của vết thương, khoảng cách xa gần từ vết thương đến não bộ. Vết thương nặng, gần thần kinh trung ương thì thời gian ủ bệnh ngắn.
Các giai đoạn của bệnh dại
– Giai đoạn tiền triệu chứng: thường 1- 4 ngày, biểu hiện cảm giác sợ hãi, đau đầu, sốt, mệt mỏi, khó chịu, cảm giác tê và đau tại vết thương nơi vi rút xâm nhập.
– Giai đoạn viêm não thường biểu hiện mất ngủ, tăng cảm giác kích thích như: sợ ánh sáng, tiếng động và gió nhẹ. Ngoài ra, còn có rối loạn hệ thần kinh thực vật như giãn đồng tử, tăng tiết nước bọt, vã mồ hôi, hạ huyết áp. Đôi khi có biểu hiện xuất tinh tự nhiên.
– Bệnh tiến triển theo hai thể: thể liệt kiểu hướng thượng (hội chứng Landly) và thể cuồng.
– Bệnh thường kéo dài từ 2- 6 ngày. Đôi khi lâu hơn và cuối cùng tử vong do liệt cơ hô hấp.
Triệu chứng của bệnh dại
– Thời kỳ ủ dại thường từ 1-3 tháng nhưng có thể thay đổi từ 1 tuần đến 1 năm. Tùy thuộc vào nhiều yếu tố như nơi mà virút xâm nhập hoặc lượng virút xâm nhập (vết cắn sâu nặng, hoặc gần hệ thần kinh trung ương : vùng đầu mặt cổ, bộ phận sinh dục…). Các triệu chứng ban đầu của dại gồm sốt cao, cảm giác ngứa ran; bị châm chích, nóng rát không rõ nguyên nhân ở vết thương. Do virút lan rộng đến hệ thần kinh trung ương. Gây viêm tiến triến ở não và tủy sống dẫn đến tử vong.
– Có 2 dạng bệnh
Thể cuồng: người mắc bệnh dại trở nên hung dữ, có dấu hiệu tăng động, thái độ kích động, sợ nước. Có khi sợ gió,sợ ánh sáng ,sợ tiếng động. Ngoài ra, còn có rối loạn hệ thần kinh thực vật như tăng tiết nước bọt, vã mồ hôi, hạ huyết áp. Bệnh nhân tử vong sau vài ngày do ngưng tim ngừng hô hấp.
Thể liệt: bệnh dại tê liệt chiếm 30% trong tổng số các trường hợp ở người. Thời gian diễn tiến của dạng bệnh này kéo dài hơn dạng hung dữ. Từ chỗ vết thương, các cơ dần tê liệt. Bệnh nhân dần hôn mê và có thể tử vong.
Làm cách nào để phòng tránh bệnh dại?
- Tiêm phòng dại cho chó, mèo định kỳ hàng năm.
- Khi bị cắn cần sơ cứu theo các bước ngay lập tức và đến cơ sở y tế để được khám và tiêm phòng.
- Vết thương được rửa và điều trị kịp thời sau khi bị cắn là một quyết định sống còn. Rửa ngay thật kỹ vết cắn bằng xà phòng. Sau đó rửa lại bằng nước muối, bôi chất sát trùng như cồn, cồn iốt để làm giảm lượng vi rút tại vết cắn.
- Chỉ khâu vết thương trong trường hợp vết cắn đã quá 5 ngày.
- Việc khám bệnh nhân bị súc vật cắn hoặc tiếp xúc để có chỉ định điều trị dự phòng. Bằng vắc xin dại hoặc vắc xin + Huyết thanh kháng dại phải thực hiện càng sớm càng tốt.
- Bệnh dạilà bệnh nguy hiểm mà hiện nay chưa có một phương pháp điều trị đặc hiệu nào. Chính vì vậy nên không nên chủ quan khi bị động vật cắn dù chỉ trầy xước nhẹ.
Tiêm vacxin phòng dại cắn?
Đến nay, chưa ai dám khẳng định súc vật đã tiêm phòng thì không bị bệnh dại. Vì vậy, ngay khi bị cắn, người bệnh vẫn phải xử trí tại chỗ vết thương ngay và đến các cơ sở y tế để được tiêm vắc xin phòng dại.
Thuốc tây, thuốc lá, có thật sự chữa được bệnh dại?
Không có loại thuốc uống, bôi, đắp nào có thể chữa được bệnh dại. Biện pháp duy nhất để cứu người khi bị dại là tiêm vắc xin dại và huyết thanh dại càng sớm càng tốt. Khi đã lên cơn dại thì 100% bệnh nhân tử vong.
Tiêm phòng dại cần kiêng những gì?
Sau khi tiêm vắc xin dại, người bệnh cần tránh làm việc quá sức. Tuyệt đối không uống rượu và các chất kích thích. Không được dùng các thuốc làm giảm miễn dịch như corticoid, ACTH (adrenocorticotropic hormone: hormone kích thích vỏ thượng thận) trong vòng 6 tháng. Ngoài ra, bạn có thể ăn uống bình thường như một người khỏe mạnh. Việc đảm bảo các chất dinh dưỡng, ăn uống nghỉ ngơi hợp lý. Sẽ đảm bảo cơ thể được phục hồi nhanh chóng.
Trong trường hợp phát hiện có thể có các phản ứng lạ sau khi tiêm vắc xin như buồn nôn, chóng mặt, đau đầu… người bệnh nên đến ngay các cơ sở y tế để thăm khám và điều trị kịp thời.
Nguồn: bvbnd.vn