
Mất:9 phút, 33 giây để đọc.
Tuổi vị thành niên là giai đoạn tiếp nối giữa tuổi thiếu nhi và tuổi trưởng thành. Trong thực tế ngày nay, lứa tuổi vị thành niên có xu hướng bước vào đời sống tình dục quá sớm bởi nhiều yếu tố tác động. Việc giáo dục giới tính là việc bắt buộc các bậc làm cha mẹ phải dạy cho trẻ. Nhưng đối với lứa tuổi nhạy cảm này, chúng ta phải giáo dục như thế nào với nội dung ra sao để trẻ không xấu hổ, né tránh. Hãy cùng tintucgioitre24h tìm hiểu những điều cần biết về giáo dục giới tính cho trẻ vị thành niên.
Mục lục
Tuổi dậy thì – vị thành niên là gì?
Tuổi dậy thì là giai đoạn chuyển tiếp từ trẻ em sang người lớn. Độ tuổi vị thành niên là 10 – 18 tuổi.
Ở tuổi vị thành niên, dưới tác dụng sinh lý của hormone, cơ thể trẻ em sẽ diễn ra hàng loạt những thay đổi về hình dáng, cơ quan sinh dục, tâm sinh lý, phân biệt rõ giới tính nam/nữ và bắt đầu có khả năng tình dục, khả năng sinh sản.
Sức khỏe sinh sản vị thành niên là tình trạng khỏe mạnh về thể chất, tinh thần và xã hội của tất cả những yếu tố liên quan tới cấu tạo và hoạt động của bộ máy sinh sản ở tuổi vị thành niên.
Sự thay đổi của cơ thể khi bước vào giai đoạn sinh lý ở tuổi vị thành niên
Với trẻ gái
- Về thời gian: Bắt đầu từ khi 8 – 13 tuổi, trung bình 15 tuổi và hoàn tất dậy thì vào thời điểm trẻ được 13 – 18 tuổi;
- Về phát triển cơ thể: thay đổi ở vú (núm vú nhô lên rõ hơn, hình thành quầng vú và bầu vú, phát triển đầy đủ sau 18 tháng); phát triển xương chậu (khung chậu của nữ tròn hơn và rộng hơn khung chậu của nam); xương đùi, các mô mỡ hình thành đường cong; phát triển chiều cao, cân nặng; bộ phận sinh dục phát triển (âm hộ, âm đạo to ra, tử cung và buồng trứng phát triển); buồng trứng bắt đầu hoạt động bằng việc xuất hiện kinh nguyệt;
- Về thay đổi sinh lý: bắt đầu xuất hiện kinh nguyệt. Trong khoảng 1 năm đầu khi có kinh, kinh nguyệt không đều và thời gian hành kinh cũng thay đổi.
Với trẻ trai
- Về thời gian: Bắt đầu dậy thì khi trẻ được 10 – 15 tuổi;
- Về thay đổi cơ thể: vỡ tiếng; có ria mép xuất hiện và râu ở cằm; phát triển chiều cao và cân nặng; tuyến bã và tuyến mồ hôi phát triển, xương ngực và vai phát triển; các cơ rắn chắc hơn; hình thành trái cổ do sụn giáp phát triển; dương vật và tinh hoàn to lên;
- Về thay đổi sinh lý: tinh hoàn hoạt động sinh ra nội tiết sinh dục nam và tinh trùng; biểu hiện xuất tinh, những lần đầu là mộng tinh.
Tâm sinh lý ở tuổi vị thành niên có nhiều thay đổi
Với những đặc điểm sinh lý riêng biệt, trẻ vị thành niên dễ thay đổi tính cách, hành vi ứng xử như sau:
- Tính độc lập: trẻ có xu hướng tách ra, ít phụ thuộc vào cha mẹ, chuyển từ sinh hoạt gia đình sang sinh hoạt bạn bè để đạt được sự độc lập. Đôi khi, trẻ có biểu hiện chống đối lại các quan điểm của cha mẹ.
- Nhân cách: cố gắng khẳng định mình như một người lớn, có hành vi bắt chước người lớn.
- Tình cảm: chuẩn bị cho mối quan hệ yêu đương, học cách biểu lộ tình cảm và điều khiển cảm xúc, phát triển khả năng yêu và được yêu, tỏ thái độ thân mật trong mối quan hệ với người khác.
- Tính tích hợp: thu thập thông tin từ cha mẹ, nhà trường, bạn bè, xã hội,… để tạo ra giá trị của bản thân, tạo sự tự tin và cách ứng xử.
- Trí tuệ: trẻ vị thành niên thường thích lập luận, nhìn sự vật theo quan điểm lý tưởng hóa.
Giáo dục giới tính cho trẻ cần có suy nghĩ đúng về tình dục
Nhiều bạn trẻ cho rằng hoạt động quan hệ tình dục chỉ xảy ra khi cho dương vật vào âm đạo (quan hệ tình dục qua đường âm đạo). Tuy nhiên, điều này không hoàn toàn đúng. Quan hệ tình dục còn có nhiều hình thức khác.
Biết được các hình thức quan hệ tình dục khác nhau sẽ giúp bạn nhận diện được những hành vi xâm hại. Từ đó, bạn cũng biết cách phòng tránh và đối phó nếu gặp phải.
Bên cạnh đó, hãy cho trẻ hiểu điều quan trọng nhất của quan hệ tình dục là sự đồng ý từ hai phía. Mọi sự bắt ép, đe dọa đều xuất phát từ mối quan hệ không lành mạnh. Dạy cho trẻ vị thành niên cần có kỹ năng và bản lĩnh để thoát khỏi các mối quan hệ này.
Những nguy hiểm trẻ có thể gặp phải
Do những thay đổi trên, trẻ vị thành niên dễ bị dụ dỗ, lường gạt, mua chuộc, xâm hại và dễ bắt chước những thói hư tật xấu.
Những nguy cơ hay gặp ở trẻ là:
Quan hệ không an toàn
- Mang thai sớm ngoài ý muốn, dễ sảy thai, đẻ non,nhiễm độc thai, làm tăng nguy cơ tử vong của người mẹ; làm mẹ quá trẻ; trẻ sinh ra thiếu cân, suy dinh dưỡng, mắc bệnh hoặc thậm chí là tử vong; bỏ học giữa chừng, ảnh hưởng tới tương lai; dễ nảy sinh tâm lý chán nản; phải gánh chịu định kiến xã hội; gánh nặng về kinh tế khi nuôi con; phá thai có thể dẫn đến các tai biến như nhiễm trùng, thủng tử cung, vô sinh,…
- Mắc các các bệnh lây sang đường tình dục và thậm chí là HIV/AIDS.
Lôi kéo bởi các chất kích thích nguy hại
Giáo dục cho trẻ kỹ năng chăm sóc sức khỏe và cơ thể
Thời kỳ vị thành niên, trẻ gặp nhiều vấn đề khủng hoảng, hoang mang về tâm lý. Tuy trưởng thành về mặt cơ thể nhưng trẻ vị thành niên vẫn cần được giúp đỡ, giáo dục từ gia đình và nhà trường để phát triển đúng hướng.
Theo đó, gia đình, nhà trường và chính trẻ vị thành niên cần:
Rèn luyện về kỹ năng sống
- Chủ động tìm hiểu kiến thức về giới tính, sức khỏe sinh sản tuổi thành niên từ cha mẹ, thầy cô, người thân và bạn bè;
- Tâm sự những lo lắng, băn khoăn với người thân hoặc thầy cô;
- Duy trì thời gian biểu học tập, nghỉ ngơi, tập luyện và giải trí phù hợp;
- Phân biệt rõ ràng giữa tình yêu và tình bạn trong sáng.
Chăm sóc sức khỏe thể chất và tâm lý
- Trẻ cần được cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết trong chế độ ăn gồm protein, vitamin, khoáng chất, tinh bột,… Cần có sự quan tâm, chăm sóc, giáo dục của cha mẹ, người thân và thầy cô giáo;
- Tránh xa các chất kích thích như rượu bia, thuốc lá, ma túy,…
- Cha mẹ cần đặt mình vào vị trí của con, giúp con giải quyết các vấn đề trong cuộc sống. Cha mẹ cần tôn trọng quyết định của con nếu phù hợp. Phụ huynh cũng cần căn cứ vào nhu cầu, sở thích và năng lực của trẻ vị thành niên để hướng nghiệp phù hợp.
Chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên
- Trẻ nữ cần biết cách vệ sinh thời kỳ kinh nguyệt, đi khám nếu đến 15 – 16 tuổi vẫn chưa có kinh nguyệt và bổ sung viên sắt theo chỉ định của bác sĩ để phòng tránh thiếu máu do sắt
- Trẻ nam phải biết phát hiện những bất thường về cơ quan sinh dục của mình(hẹp bao quy đầu, tinh hoàn ẩn) lỗ tiểu có vị trí bất thường) để đi khám kịp thời; không mặc quần lót bó sát, quá chật.
- Tránh xa hình ảnh, phim ảnh, trang web đồi trụy, khiêu dâm.
- Không nên quan hệ tình dục trước tuổi trưởng thành.
- Nếu quan hệ tình dục cần thực hiện tình dục an toàn: chung thủy,sử dụng bao cao su đúng cách mỗi khi quan hệ tình dục để tránh mang thai ngoài ý muốn, bệnh lây qua đường tình dục và nhất là HIV/AIDS.
Giai đoạn dậy thì – vị thành niên là giai đoạn trung gian chuyển mình từ trẻ con sang người lớn ở trẻ. Cha mẹ cần hết sức lưu ý chăm sóc sức khỏe tâm sinh lý của trẻ ở giai đoạn này để con có bước đệm vững chắc cho giai đoạn trưởng thành.

Lời khuyên cho ba mẹ trong việc giáo dục giới tính cho trẻ
Dưới đây là một số lời khuyên để mà bạn cần nhớ khi nói chuyện với trẻ về tình dục:
Không hoảng sợ
Đừng hoảng sợ nếu con hỏi bạn bất cứ điều gì liên quan đến tình dục. Con bạn hỏi không có nghĩa là bé đã làm hoặc muốn làm. Ngược lại, bạn nên cảm thấy may mắn vì bé cảm thấy thoải mái khi nói về tình dục với bạn. Đừng trốn tránh và hãy trả lời trung thực những câu hỏi mà bé đặt ra.
Ngoài ra, bạn cũng cần cung cấp những thông tin thật chính xác, nếu bạn không biết, hãy thành thật nói với trẻ rằng bạn sẽ tìm hiểu và trả lời cho trẻ sau. Tuy nhiên, trước khi trả lời, bạn nên hỏi trẻ lý do tại sao bé muốn biết về điều này.
Đặt câu hỏi và lắng nghe
Chuẩn bị tinh thần để lắng nghe những gì con bạn nói. Thay vì hướng dẫn, hãy đặt câu hỏi sau khi nghe những điều bé hỏi? Nếu bé nói điều gì đó liên quan đến một người bạn, hãy hỏi bé xem bé có lo lắng cho người bạn đó không. Bé sẽ cư xử thế nào trong tình huống như vậy?
Đưa ra những điều tích cực
Bạn nên tránh nói những điều tiêu cực về tình dục với trẻ nhỏ. Bởi những điều này sẽ khắc sâu vào tâm trí trẻ và gây ra những trở ngại về tâm lý. Tuy nhiên, ngoài việc chia sẻ những mặt tốt, bạn cũng nên cho trẻ biết những rủi ro và nguy cơ tiềm ẩn của các bệnh lây truyền qua đường tình dục và việc mang thai ngoài ý muốn.
Việc giáo dục giới tính sẽ giúp trẻ có những thông tin cần thiết để hiểu cơ thể của chính mình theo hướng tích cực. Chính vì vậy, cha mẹ nên sớm chú ý điều này trong khi nuôi dạy trẻ. Đảm bảo rằng bé yêu của mình không chỉ có một cơ thể khỏe mạnh mà còn biết cách tự bảo vệ bản thân trước những nguy cơ trong cuộc sống. Hy vọng qua bài viết của chúng tôi, bạn có thể hiểu rõ những điều cần biết về giáo dục giới tính cho trẻ vị thành niên.
Nguồn: vinmec.com